Dit artikel verscheen in The Brussels Times op 9/10/23 en is door ons vertaald naar het Nederlands/Frans. Door Lauren Walker
De Brusselse regering is bezig met een missie om de regio leefbaarder te maken, maar de stijgende kosten van huisvesting roepen de vraag op wie zich daar nog kan veroorloven te wonen.
Van het terugdraaien van de Manhattanisering van de Brusselse Noordwijk tot het herstellen van de “rol van de belangrijke groene promenade” van de Louizalaan, de regio heeft grote stappen gezet om ervoor te zorgen dat buurten uitnodigend en aantrekkelijk zijn, niet alleen voor toeristen, maar vooral voor de bewoners van de hoofdstad.
Het Good Living-beleid vormt de basis voor deze paradigmaverschuiving. Het verandert de benadering van de overheid ten aanzien van planningsvoorschriften door bepaalde voorwaarden en noodzakelijkheden voor openbare ruimtes vast te leggen in de regionale planningsverordening (RRU).
“Een belangrijk aandachtspunt is het future-proof maken van openbare ruimtes door een beter evenwicht te vinden tussen alle weggebruikers, het planten van meer bomen, zorgen voor meer doorlaatbaarheid en energiezuiniger gebouwen, onder andere,” aldus Ans Persoons, de huidige Staatssecretaris voor Ruimtelijke Ordening en Erfgoed, aan The Brussels Times.
Veiligheid heeft echter een prijs
Indien goedgekeurd door de Brusselse regering, zou het Good Living-beleid ervoor zorgen dat de huidige inspanningen om de stad leefbaarder te maken doorgaan, zelfs als iemand Persoons’ rol overneemt. Ze benadrukt dat de energie achter de visie niet alleen afkomstig is van stadsautoriteiten, maar ook van de architecten die werken aan de projecten.
Persoons benadrukt het doel om de veiligheid in bepaalde buurten te verbeteren, vooral rond de Noord- en Zuidstations. “Het gevoel van onveiligheid hier is het resultaat van vele problemen, maar er is een verband met stadsplanning. Als monofunctionele buurten – waar de begane grond niet bezet is en veel commerciële gebouwen het grootste deel van de tijd leeg staan – groeit het gevoel van onveiligheid.”
Om dit probleem aan te pakken, worden voormalige kantoorgebouwen rond het Noordstation omgebouwd tot multifunctionele gebouwen met hotels, woongelegenheden en winkels. “Zal dat alle veiligheidsproblemen hier oplossen? Waarschijnlijk niet, maar het is een belangrijke manier om een oplossing te activeren.”
Maar sommigen vrezen dat dit niet alleen het probleem niet volledig zal oplossen, maar een nieuw probleem zal genereren: gentrificatie.
Mensen verdrijven?
Gentrificatie is een grote uitdaging voor elke grote stad. “De vraag hier is hoe je ervoor zorgt dat je buurten aantrekkelijker kunt maken om in te wonen zonder de mensen die er al wonen voor de transformatie te verdrijven.”
(Gentrificatie: opwaardering van een buurt of stadsdeel op sociaal, cultureel en economisch gebied door het aantrekken van kapitaalkrachtige nieuwe bewoners/gebruikers en de daarmee gepaard gaande verdrijving van de minder kapitaalkrachtige bewoners uit het stadsdeel.)
Dit stedelijke probleem treft Brussel in het bijzonder, omdat de huur- en vastgoedprijzen er het hoogst zijn in België, maar het gemiddelde jaarinkomen het laagst is (het gemiddelde jaarinkomen is €15.444, wat betekent dat veel mensen een lager inkomen hebben dan dit bedrag). Persoons erkende deze moeilijkheid en erkende de noodzaak om betaalbare huisvesting te creëren om deze reden.
Niet alleen verkeert de sociale huisvestingsmarkt in crisis om ervoor te zorgen dat de meest kwetsbare huishoudens een dak boven hun hoofd hebben – er is momenteel een wachtlijst van 50.000 mensen en oude gebouwen hebben dringend onderhoud nodig – maar er groeit ook druk op de lagere middenklasse in de regio.
“Voor veel mensen is Brussel al lange tijd onbetaalbaar. Nu geldt dat ook voor mensen in de lagere middenklasse, zoals verpleegkundigen, horecapersoneel en politieagenten. Er zijn mensen die zeer nodig zijn en er is nu een echt tekort aan hen, dus dat is zeer problematisch voor een hoofdstad.”
“We lopen het risico om te eindigen zoals Parijs of Londen, waar ze worden verdreven door hoge huren. Het is zo belangrijk dat we deze evolutie stoppen om ervoor te zorgen dat ze hier kunnen blijven wonen.”
Persoons is enthousiast om betaalbare huisvesting een grotere focus te maken binnen het Good Living-beleid. Ze ondersteunt een minimumniveau van sociale huisvesting in grote ontwikkelingen door de particuliere sector. Een verschuiving van traditionele appartementen en huizen naar collectieve huisvesting, bijvoorbeeld voor alleenstaande ouders, zou ook mensen helpen toegang te krijgen tot de woningmarkt.
Gerichte belastingen en specifieke regelgeving zouden helpen om het evenwicht in de prijzen te herstellen. Maar dit gaat verder dan de reikwijdte van het Good Living-beleid en zou moeten worden aangepakt met andere wettelijke verordeningen.
“Huisvesting is een financieel product geworden en mensen verdienen er veel geld aan. Wat mij betreft kunnen mensen op deze manier doorgaan met geld verdienen, maar niet ten koste van een fundamenteel recht, namelijk dat bewoners een fatsoenlijk dak boven hun hoofd moeten hebben,” aldus Persoons. “We moeten dat wat meer in balans brengen.”